Na inwestycje wspomagające rozwój gospodarczy, na ochronę zdrowia i edukację, poprawę jakości powietrza i wspieranie ludzi, zarówno w obszarze ich życia osobistego, jak i zawodowego. To wszystko ma szansę na dofinansowanie w ramach programu Fundusze Europejskie dla Podkarpacia (FEP), który w czwartek 16 lutego 2023 r. oficjalnie został zainaugurowany na Podkarpaciu. To nowy rozdział w funkcjonowaniu funduszy w naszym regionie. Do wydania w perspektywie finansowej datowanej na 2021-2027 jest ponad 2 265 miliardów euro, o 160 milionów euro więcej niż w minionej perspektywie finansowej.
Udział w uroczystej inauguracji wzięli między innymi: Małgorzata Jarosińska-Jedynak - sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej, Ewa Leniart - wojewoda podkarpacki, Cinzia Masina - zastępca dyrektora wydziału ds. Polski, Czech i Słowacji w Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego Komisji Europejskiej, przedstawicielki Komisji Europejskiej - Magdalena Horodyska i Eliza Przetak. W oficjalnym wydarzeniu uczestniczyli także: wicemarszałek Ewa Draus, członek zarządu Stanisław Kruczek, przewodniczący sejmiku Jerzy Borcz wraz z Radnymi Województwa Podkarpackiego, a także przedstawiciele podkarpackich samorządów, stowarzyszeń, fundacji i instytucji wykorzystujących środki z Unii Europejskiej oraz podkarpackich uczelni.
Prace nad programem trwały wiele miesięcy, nie były łatwe i wymagały od negocjujących program przedstawicieli zarządu województwa podkarpackiego i ekspertów z Urzędu Marszałkowskiego sporej determinacji. Obecna w trakcie konferencji Małgorzata Jarosińska-Jedynak Sekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej porównała pertraktacje marszałka Władysława Ortyl w Brukseli do troski lwa o swoje młode:
„Podkarpackie było trzecim regionem w kraju, któremu Komisja Europejska zatwierdziła program - Jest mi niezmiernie miło, że mogę być tu dziś z państwem, że wspólnie świętujemy tak ważną rzecz, jaką jest wdrażanie środków unijnych na Podkarpaciu. Tu - na Podkarpaciu wiemy, jak te środki mądrze i sprawnie inwestować, bo nasz region jest liderem we wdrażaniu środków unijnych i mam nadzieję, że pozostanie tak i tym razem. Województwo podkarpackie, jako trzecie w kraju zakończyło negocjacje z Komisją Europejską, co jest prawdziwym sukcesem. Ten ogromny wachlarz inwestycji, który będzie realizowany, to wynik ciężkiej pracy pracowników urzędu marszałkowskiego, ale też współpracujących z nimi ekspertów i chciałam dziś podziękować im wszystkim za to, że wiedzieli, jak te środki zaprogramować. Nie wydarzyłoby się to jednak, gdyby nie bardzo duża determinacja i walka marszałka Władysława Ortyla z Komisją Europejską. Po drugiej stronie mieliśmy bardzo twarde przeciwniczki, bo były to kobiety, które trzeba było przekonać, dlaczego chociażby Podkarpacie potrzebuje więcej środków na infrastrukturę drogową. Dzięki temu udało się wynegocjować czterdzieści dziewięć procent środków alokacji właśnie na infrastrukturę drogową z całej puli środków przeznaczonych na transport. To niewątpliwy sukces negocjacyjny województwa podkarpackiego, bo naprawdę nie było łatwo. Czasami mieliśmy już wstawać od stołu i trzaskać drzwiami, ale się udało! Kolejnym sukcesem są dla nas także dotacje dla przedsiębiorców z obszarów przygranicznych z Ukrainą, ale także działania związane z ochroną klimatu i środowiska, które na Podkarpaciu również można pojmować, jako sukces, chociażby w ramach programu Stop Smog, związanego z poprawą jakości powietrza. My, na Podkarpaciu wiemy, jak te środki dobrze inwestować. Co ważne, województwo będzie mogło korzystać w latach 2021-2027 także ze środków programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej, co również jest ogromnym sukcesem i zasługą marszałka, bo poprzednia perspektywa dla tego programu miała być ostatnią. Liczę na to, że w tej perspektywie samorządy, przedsiębiorcy i przedstawiciele organizacji pozarządowych, będą aktywnie korzystać z tych środków. Życzę sobie i państwu, aby były to dobrze zainwestowane środki” – mówiła minister.
Swoje wystąpienie miała także tego dnia Cinzia Masina, zastępca dyrektora wydziału ds. Polski, Czech i Słowacji w Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego Komisji Europejskiej. Dużym zaskoczeniem dla zebranych była jej przemowa, w całości przeprowadzona w języku polskim
„Wreszcie jesteśmy tu i możemy świętować przyjęcie nowego programu regionalnego. Dziękuję wszystkim Państwu za współpracę, dyskusje były naprawdę ożywione, ale wierzę, że właśnie w ten sposób można osiągnąć dobre wyniki, właśnie poprzez dialog i rozmowę. Dziękuję bardzo marszałkowi Władysławowi Ortylowi oraz dyrektorowi Wojciechowi Magnowskiemu, a także pozostałym dyrektorom, który uczestniczyli w negocjacjach. Program dostarczy ponad dwa miliardy 200 milionów euro do waszego regionu. Te pieniądze to nie tylko te inwestycje, które będą realizowane już wkrótce, ale to przede wszystkim znacząca poprawa jakości życia i lepsza przyszłość dla mieszkańców Podkarpacia. Fundusze Europejskie przez wszystkie te lata znacząco przełożyły się na rozwój województwa podkarpackiego, a tym samym likwidacji dysproporcji rozwojowych. W momencie wejścia Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku, PKB na mieszkańca Podkarpacia wynosiła trzydzieści sześć procent średniej Unii, a obecnie wynosi już pięćdziesiąt dwa procent. Konkretne efekty wsparcia widać tu gołym okiem, jak chociażby Port Lotniczy Rzeszów-Jasionka, Podkarpacki Park Naukowo-Technologiczny Aeropolis, Podkarpackie Centrum Innowacji, Wojewódzki Szpital Kliniczny oraz wiele innych. Jestem przekonana, że tempo inwestycji będzie utrzymane także w obecnej perspektywie finansowej. Dziękuję Państwu za cierpliwość i otwartość oraz życzę udanej realizacji nowego programu regionalnego” – podkreślała przedstawicielka Komisji Europejskiej.
Z kolei marszałek Władysław Ortyl w swoim wystąpieniu zarysował ramy nowego programu oraz wskazał na wyzwania stojące przed Podkarpaciem
„Przed nami okres ciężkiej pracy, w dniu jutrzejszym mamy Komitet Monitorujący, który przyjmie pierwsze kryteria i zaczynamy ciężką pracę, ale co ważne - ruszamy z impetem i entuzjazmem. Jesteśmy trzecim województwem, które z sukcesem zakończyło negocjacje z Komisją Europejską. Dwa miliardy dwieście sześćdziesiąt sześć milionów euro to duże środki i poważne fundusze. Są one o pięć procent wyższe niż w poprzedniej perspektywie, co oznacza, że jeszcze efektywniej musimy je wykorzystać. Do tych negocjacji podchodziłem z pewnością i pozytywnym nastawieniem, bo lubię negocjacje, a z Komisją Europejską mam już wieloletnie doświadczenie. To trudny i wymagający partner, ale jak jechaliśmy z pewnym bagażem argumentów, to zostały one wysłuchane. Oczywiście nie wszystkie, bo to byłby już nadmiar szczęścia, ale nie wykluczamy jeszcze renegocjacji. Dziękuję za wsparcie pani minister i całemu Ministerstwu Funduszy i Polityki Regionalnej. Mamy tam zrozumienie, ale i surową ocenę. To wszystko musiało być zgodne z priorytetami i wpisywać się w wyzwania związane ze zmianami klimatu, degradacją środowiska i zielonym ładem oraz agendami unijnymi, w tym cyfrową. Naszym wyzwaniem jest walka o czystość powietrza, położyliśmy duży nacisk na nowe źródła energii i gospodarkę o obiegu zamkniętym, co ma nas przenieść w lepszą rzeczywistość poprzez innowacje. Wierzę, że Podkarpacie będzie liderem w innowacjach we wszystkich obszarach. Chcemy też w obszarach społecznych wdrażać innowacje. Wiemy o tym, że to trudny czas, kiedy się spotykamy, bo nie wszystkie rachunki za covid zostały zapłacone, nie został zamknięty bilans związany z agresją Rosji na Ukrainę i to miało wpływ na nasze negocjacje i to też uwzględniliśmy w tych negocjacjach. Dlatego uzyskaliśmy możliwości dotacyjna dla firm położonych w tych obszarach przygranicznych, co będzie uzupełnieniem działań, które wprowadza nasz rząd w tym obszarze. Dziękuję bardzo premierowi RP Mateuszowi Morawieckiemu, który nas ukierunkowywał, pani minister Małgorzacie Jarosińskiej-Jedynak oraz wszystkim, którzy brali udział w tych negocjacjach, dziękuję także pracownikom wszystkich departamentów unijnych w urzędzie marszałkowskim. Bardzo się cieszę i dziękuję za dzisiejszą obecność. Zapraszamy do współpracy” – podkreślał marszałek Ortyl.
Punktem kulminacyjnym konferencji było oficjalne wręczenie decyzji zatwierdzającej nowy program regionalny. Na scenie w CWK G2A Arena w podrzeszowskiej Jasionce, w obecności minister Małgorzaty Jarosińskiej-Jedynak, marszałek Władysław Ortyl otrzymał oficjalny dokument z rąk Cinzi Masiny, co zostało nagrodzone brawami publiczności.
Nowy program prezentowali kolejno dyrektorzy departamentów unijnych w urzędzie marszałkowskim. Jako pierwszy na scenę wyszedł Wojciech Magnowski, dyrektor departamentu Zarządzania Regionalnym Programem Operacyjnym, następnie Agnieszka Czuchra - dyrektor departamentu Wspierania Przedsiębiorczości, Krzysztof Piela - zastępca dyrektora departamentu Wdrażania Projektów Infrastrukturalnych RPO, Magdalena Sobina - dyrektor departamentu Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Tomasz Czop - dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Rzeszowie.
Program regionalny Fundusze Europejskie dla Podkarpacia 2021-2027 uzyskał formalną akceptację Komisji Europejskiej jako trzeci spośród 16 programów regionalnych w Polsce.
Zakłada się, iż pierwsze nabory, gdzie beneficjentami będą m.in. jednostki samorządu terytorialnego, będą dotyczyć działań związanych z cyfryzacją procesów administracji publicznej, adaptacją do zmian klimatu, gospodarką wodno – ściekową, drogami wojewódzkimi, jak również działań związanych z edukacją, kulturą, czy infrastrukturą społeczną.
Daniel Kozik/Sylwia Tęcza UMWP